ჩ ა ი

ჩაი (ჩინ. 茶 «ჩა» IPA /tʂʰɑ˧˥/, იაპ. 茶 «ჩა» IPA /tɕä/) — სასმელი მიღებული ჩაის ფოთლების ან ბუჩქის დაყენებით. უფრო ვრცელი გაგებით — ნებისმიერი ფურცლოვანი და ბალახოვანი დაყენებული სასმელი. ჩაის ასევე უწოდებენ განსაკუთრებული წესით მომზადებულ ჩაის ფოთოლს, რომელიც ამ სასმელისთვის არის განკუთვნილი.

• ღნობა 32-40 გრადუსზე რომლის შედეგად ფოთლის ტენიანიბა 75–78% დან დაიყვანება 60–62%–მდე.
• გრეხა, რომლის შედეგად იშლება ფოთლის უჯრედები დაახლოებით 80–დან 85%–მდე.
• ფერმენტირება
• გამოშრობა 90-95 გრადუსზე
• გამდიდრება (დაარისხება)
• დაფასოება
• შეფუთვა

კლასიფიკაცია

• ჩინური ჯიში (Thea sinensis sinensis): ჩინური, იაპონური, ქართული და ა.შ.
• ასამური ჯიში (Thea sinensis assamica): ინდური, ცეილონური და ა.შ.
• კამბოჯური ჯიში, რომელიც წარმოადგენს ჰიბრიდს.

ჩაი საქართველოში

საქართველოში ჩაის შემოსვლის თარიღად XIX საუკუნის 30 წლებს ასახელებენ. იმ პერიოდისათვის მეჩაიეობას მხოლოდ მისი მოყვარულები და ენთუზიასტები აწარმოებდნენ.ჩაის კულტურა საქართველოში შემოტანილი იქნა ჩინეთიდან და მას ასეთი პატარა ისტორია ახლავს. თავადმა მიხა ერისთავმა პირველად ნახა ჩაის კულტურა ჩინეთში, დააგემოვნა მისი ნაყენი და რადგან გურიის რეგიონის ჰავა, სადაც იგი ცხოვრობდა ( ქ. ოზურგეთის მახლობლად) ძალიან გავდა ჩინეთის სუბტროპიკულ კლიმატს, გადაწყვიტა იგი საქართველოში შემოეტანა და გაეშენებინა. იმ პერიოდისათვის ჩინეთიდან ჩაის თესლის ან ნერგის გატანა სასტიკად აკრძალული იყო, ამიტომ თავადმა ჩაის თესლი გახვრეტილ ტროსტში ჩაალაგა და ასე გადმოიტანა ჩინეთის საზღვარზე. აქედან დაედო საფუძველი საქართველოში ჩაის კულტურის გავრცელებას. შემდგომში კი აღმოჩნდა, რომ საქართველოს ჩაი მსოფლიოში ცნობილია თავისი საუკეთესო შემადგენლობითა და თვისებებით.ცოტა მოგვიანებით, თავადმა ერისთავმა პირველმა წაიღო ქართული ჩაის ნიმუში 1864 წელს სანქტ-პეტერბურგში რუსეთის საერთაშორისო გამოფენაზე სწორედ ეს ნიმუში დაედო საფუძვლად მსოფლიოში ქართული ჩაის აღიარებას.

 საბჭოთა პერიოდში ქართულ ჩაიზე წამოვიდა მთელი დატვირთვა უზარმაზარი ქვეყნის აღნიშნული პროდუქტით მომარაგებაზე, პროდუქციის ხარისხის გაუარესების ხარჯზე მოხდა რაოდენობის ზრდა, რამაც გამოიწვია დამღუპველი შედეგი ქართული ჩაის ავტორიტეტისათვის, ასევე მისი გემოსა და არომატისათვის.

მშრალ ჩაის დასაყენებელ ჩაიდანს ვახურებთ ცხელი ორთქლის ნაკადზე 120 გრადუსამდე, ვათავსებთ შიგ შავ ჩაის(1,5 ჩაის კოვზი ერთ ჭიქაზე), ვუმატებთ მდუღარე წყალს და ვაჩერებთ არაუმეტეს 3 წუთისა)

ჩაი იაპონურად

წვრილ პუდრად დაფქვილი ჩაი(2,5 სუფრის კოვზი ჩაი ნახევარ ლიტრ წყალზე) თავსდება გამთბარ ჭურჭელში, ვასხამთ(დაახლოებით 60 გრადუსამდე) ადუღებულ წყალს, ყენდება რამოდენიმე წუთი შემდეგ ითქვიფება ქაფის წარმოშობამდე. მიირთმევენ პატარა ფინჯნებით, მცირე ულუფებით, ემატება შაქარი გემოვნებით.

ჩაი მონღოლურად

საჭირო მასალა: მწვანე ჩაი, მარილი, ფქვილი(შესაძლოა შიეცვალოს ბრინჯით ან პურის კაკლით), კარაქი (გადამდნარი ქონი), ძროხის (აქლემის) რძე, ხშირად შავი წიწაკის თესლი(თითო თესლი ერთ ჭიქაზე). ჩაის ვფქვავთ ფხვნილის მდგომარეობამდე, ვიღებთ მას 2-3 სუფრის კოვზის ოდენობით, ვათავსებთ თუჯის ჭურჭელში და ვასხამთ 1 ლიტრ ცივ წყალს. ჭურჭელს ვდგამთ ცეცხლზე, ადუღების შემდეგ ვუმატებთ ნახევარ ლიტრ რძეს, 1 სუფრის კოვზს კარაქს, დაახლოებით 100 გრამ ცხიმთან მოშუშულ ფქვილს, 1/4 ჭიქა მანანს. დაგვყავს ადუღებამდე, ვუმატებთ მარილს გემოვნებით.

ჩაი თურქმენულად

საჭირო მასალა: შავი ბახის ჩაი, აქლემის რძე, ნაღები.2-3 ლიტრიან ჩაიდანს ვათავსებთ გახურებულ ქვიშაზე. მისი გაცხელების შემდეგ მასში ვათავსებთ ჩაის(25 გრ 1 ლიტრ რძეზე), დალბობის მიზნით ვუმატებთ დაახლოებით 200 გრ მდუღარე წყალს და ვასხამთ ადუღებულ აქლემის რძეს. ვაჩერებთ 10-15 წუთს , ვუმატებთ ნაღებს, ვანჯღრევთ მას და ვასხამთ ერთ ჭურჭლიდან მეორეში კარგად შერევის მიზნით.